2010 оны аравдугаар сарын 10-ны үдэш. "Өргөө" кино театрын гадаа талбай хөл ихтэй бужигнах нь "Hero" энтертайнментийн шинэ бүтээл "Татар ажиллагаа" киноны нээлтийг сонирхохоор ирсэн зочид байв. Нээлтийн ёслол 20.00 цагаас эхэлнэ гэсэн ч цагаасаа бага зэрэг хожимдсон нь, хаалгаа барьсан театрын гадна, хүйтэнд ам ангайх бүртээ уур савсуулан хүлээх олонд таатай санагдаагүй нь лавтай. Удалгүй "Өргөө" кино театр "өндөр" үүдээ нээж, манай тайз дэлгэц, эстрад урлагийн олны танил эрхмүүд болон нээлтийн ажиллагаанд уригдсан зочдыг заллаа. Театрын нэгдүгээр давхрын танхимд бага тайз засчээ. Зочид өөр хоорондоо элдвийг хөөрөлдөх зуураа, киноны ивээн тэтгэгч "Nomads"-ийн зууш, Bio жүүс, "Хараа"-гийн шот, "Киндзмараули"-ийн дарсаар дайлуулав.
Хүсэн хүлээсэн мөч ирж, хүндэтгэлийн тайзнаа энэ үдшийн хөтлөгч, жүжигчин Ууганбаяр гарч ирлээ. Цугласан олныг хөгжөөн, 2010-10-10 гэсэн давтагдашгүй үдшийн төлөө үзэгчдийг гарыг халтал алга ташуулав. Мөн киноны саундтракийг дуулсан "Нэгүн", залуу охидын "Sound of Kiss" хамтлагийнхан ая дуугаа өргөлөө. "Бид гурвуулаа" хэмээн дөрвүүлээ гарч ирсэн хамтлаг бол "3 охин". "Татар ажиллагаа" кинонд гол дүрийн баатрын охины дүрд тоглосон Б.Хулан МХО-ы бүжгийн дугуйланд суралцдаг тул эгч нартайгаа хамт тайз доргиохоор гарч ирсэн нь тэр. Түүнчлэн энэ үдэш "3 охин" ам барилгүй, амьдаар уран бүтээлээ тольлуулсан нь нэн таатай байлаа.
Сэтгэл хөдөлгөм хөгжим эгшиглэж, хүндэтгэлийн аяз эхлэхэд кино багийн бүтээлчид тайзнаа саатав. Найруулагч Б.Баатар, жүжигчин Г.Эрдэнэбилэг, Э.Батхүү, дуучин Д.Батсүх, кикбоксчин Ц.Амарбаясгалан тэргүүтэй хамт олныг үзэгч олон халуун алга ташилтаар угтан авсан. Түүнчлэн энэ үдэш олны талархлыг хүлээсэн эрхэм хүн нь тэр өдөр Соёлын тэргүүний ажилтан цолоор энгэрээ мялаасан жүжигчин Ч.Ундрал байсан юм.
Найруулагч Б.Баатар Монголын кино урлагийг нэг шат ахиулахуйц бүтээл хийхийг хүссэнээ хэлээд, хэр хэмжээнд болсныг үзэгч олон дүгнэх бизээ хэмээснээр тэр үдшийн зочид кино танхимд суудлаа эзлэв.
Банкны ажилтан Тайвнаа (Б.Амархүү) гэнэт ажлаасаа халагдсанаар кино эхлэв. Охиныхоо хүнд өвчнийг эмчлүүлэхэд их хэмжээний мөнгө хэрэгтэй байгаа ч, гэнэт ажлаасаа халагдсан Тайвнаа яах учраа олохгүй эхнэрээсээ нууна. Мөн багын найз Тулгаатайгаа (Г.Эрдэнэбилэг) уулзан, монгол эрийн жишгээр нэг шил мултлав. Сархадын амтанд хөлчүүрхсэн залуус, Тайвнаагийн ажиллаж байсан "Өрнө Дорно" банкийг дээрэмдэхээр шийдсэнээр үйл явдал өрнөнө.
"Татар ажиллагаа"-ны гол дүрд тоглосон дуучин Б.Амархүү мэргэжлийн жүжигчин биш ч, дүрийн сэтгэл хөдлөлийг нүүрний хувирлаар боломжийн гаргасан санагдсан. Ялангуяа, "Татар ажиллагаа" эхлэхийн өмнөх өдөр эмнэлэгт охинтойгоо уулзахдаа эмээсэн, охиноо хайрласан сэтгэлийн илрэлийг сайн гаргаж байв. Харин кинонд түүний дууг өөр хүн оруулсан нь угаас түүний дууг мэдэх бидэнд таатай санагдсангүй. Гэхдээ нөгөө талаас Б.Амархүү монгол хэлэнд тааруу бөгөөд хоолойны өнгө нь энэ дүрд тохирохгүй ч юм шиг санагдсан. Ийм шалтгаанаас гаднын цөөнгүй киноны амжилт буурсныг бид мэднэ. Тухайлбал, өнгөрсөн зун нээлтээ хийсэн Prince of Persia киноны баатрын дүрд тоглосон жүжигчин Jake Gyllenhaal-ын хоолой кинонд огт зохицоогүйг судлаач, шүүмжлэгчид олонтаа дурьдсан. Гэхдээ "Татар ажиллагаа" киноны уран бүтээлчид хэлэхдээ Б.Амархүү киноны дуу оруулах үеэр Москвад ажилтай байсан тул ирж амжаагүй хэмээн тайлбарлаж байв.
Киноны бас нэг чухал хүн бол Тулгаа. Жүжигчин Г.Эрдэнэбилэг энэ дүрд тун чадварлаг тогложээ. Голдуу мэргэжлийн бус жүжигчидтэй кино багт түүний чадвар улам илүү тод харагдаж байв. Найруулагч дүрийн сонголтоо зөв хийж, нүүр хувиргалт, гадна төрхийг сайн бүрдүүлсэн нь илт. Бадируун бие, эрс шулуун зантай Тулгаа зарим үед "Би чамд хайртай-2" киноны Хангайг санагдуулж байв.
Дуучин Д.Батсүхийн тоглосон програмист Гялбаагийн дүр киног чимж байлаа. Муу санаатай хэрнээ, түүндээ ороогдож, хөглөх нь хөгжилтэй. Машиндаа бензин хийхээр мөнгө асуухад "Надад лав юу ч байхгүй шүү" гэж байсан Гялбааг цагдаа нэгжихдээ 30 мянган төгрөг гаргаж ирсэнд найзууд нь мэдээж уурлав. Энэ үед гэмших нь бүү хэл "Шинэ програмны мөнгө шдээ" гээд гүрийдэг нь амьдралд тохиолддог зүйл. Ер нь Гялбаагийн дүрд Д.Батсүхээс өөр хүн тоглосон бол ямар байх бол гэж бодохоор угаас түүний төрх, дуу хоолой энэ дүрд яг тохирсон нь улам мэдрэгдэнэ.
Кино бүтээлийн чанарын хувьд үнэхээр шат ахисан уран бүтээл болжээ. Зураг авалтын орчин, ашиглсан эффект зэрэг нь манай зарим "ядруухан" кино бүтээгчдийг ичээсэн биз. Мөн кино зургийг "Red One" камераар авсан гэж байв. Энэ тухай нарийн мэдэхгүй ч, миний олсон мэдээллээр энэ нь илүү өндөр нягтралтай сайн чанарын камер бөгөөд NBA-ийн 2007 оны тоглолтыг үүгээр дүрсэлж байжээ. Мөн өнгөрсөн онд "Оскар"-ын шагналд нэр дэвшсэн "District 9" болон энэ оны шинэ бүтээл "Social Network" зэрэг олон кинонд эл камерыг ашигласан аж.
Энэ бүтээлээс найруулагчийн ур чадвар өндөр гэдэг нь мэдрэгдэж байлаа. Манайд сүүлийн жилүүдэд "Үлгэрийн хайр", "Намрын синдром" зэрэг хошин шогийн тавилттай, үйл явдлын утга, авцалдаа муутай кино олноор "мэндлэх" болсон. Харин энэ кино тавилтын хувьд дажгүй санагдсан. Түүнчлэн кинонд сурталчилгаа байршуулах явдал, манай кино урлагт хараахан хэлбэрээ олоогүй тул үзэгчдийг залхаадаг нь нууц биш. "Татар ажиллагаа" ч бараг кадр бүрт ивээн тэтгэгчдийнхээ бүтээгдэхүүнийг сурталчилж байлаа. Гэхдээ арай цэгцтэй, энгийн үзэгч
тэр бүр анзаарч "Аа энэ реклам байна" гэж бодохоор хийгээгүй нь сайшаалтай. Тэгвэл "Скайтел", "Киндзмараули" дарсных илт, ундууцмаар байсан.
Харин кинонд шүүмжлэлтэй хандах нэг зүйл бол мөнөөх л киноны утга, санаа. "Татар ажиллагаа"-г үзээд дуусахад "Энэ кино юу өгүүлэв?", "Ямар санаа гаргав?" гэх асуулт хариултгүй үлдэх шиг боллоо. Магадгүй АЗын тухай юу? Киноны төгсгөлд Тайвнаа "Өвөө минь зөв шударгаар явахад, аз чам дээр өөрөө ирнэ" гэсэн утгатай үг хэлдэг. Тэгэхээр энэ гол санаа байсан уу? Гэтэл кинонд банк дээрэмдэхээр зорьсон залуус бүтэлгүйтэж, сохор азаар амжилт олсон тухай гардаг шүү дээ. Тэгэхээр энэ лав "ариун явдал" биш байлтай. Киноны тулгуур багана зохиолыг 5 жилийн өмнө рок Мөнхсайхан бичиж, зураг авалт аль хэдийнэ эхэлсэн байсан гэж байв. Гэвч гүйцээж чадаагүй эл бүтээлийг тухайн үед зургийн багт ажиллаж байсан найруулагч Б.Баатар барьж авч, гүйцээсэн нь сайшаалтай ч утга, санаа дульмаг байгаа нь харамсалтай. Түүний бүтээсэн хоёр дахь кино нь мөн л урьдын адил хэт арилжааны шинжтэй болсон нь жинхэнэ уран бүтээл хүлээсэн үзэгчдийн сэтгэлд төдийлөн хүрсэнгүй. Ер нь орчин цагт Монголын кино урлаг сэргэсэн гэж байгаа ч, арилжааны буюу commercial чиглэлийн "хөнгөн" кино дэлгэц дүүргэх болжээ. Олон нийт ч чөлөөт цагаа өнгөрүүлэхээр театр зорихдоо энэ төрлийн бүтээлд хошууран мөнгөө "цацах" нь уран бүтээлчдэд "сайн кино хийе" биш "их мөнгө олъё" гэсэн бодол төрүүлээд байх шиг.
