Khulan Jugder

Илүү сайханд, илүү өндөрт, илүү ихээр тэмүүлнэ
Дагах
  Дөнгөж сая "Монгол Блогчид" үйл ажиллагаанд нэгдэж блогоо бүртгүүлчихлээ. Хоёр дахь удаагаа зохион байгуулж буй эл ажиллагааг би хувьдаа дэмждэг. Өөрийн блогоо бүртгүүлээд сойж, уралдахаас гадна цахим орчинд мэдээ мэдээлэл, санал бодлоо хуваалцдаг бид "Монгол Блогчид"-оор дамжин нэгдэж чаддаг онцлогтой. Өнгөрсөн жилийн уралдаан ёслолоос сар гаруйн өмнө /нарийн санахгүй байна, уучлаарай/ эхэлж байсан бол энэ удаад блогчид бүтэн жилийн турш хараа, бараандаа хамтдаа урагшлах боломжтой аж. Тиймээс блог хөтлөгч Та бүхнийг уриалж байна, блогоо бүртгүүлээрэй!

/Блогийн талаарх сэтгэгдлээ анхны наадмын үеэр хуваалцаж байсан юм. Тэр бичлэгээ энд хавсаргалаа./ 

"Би блогт дурлачихжээ" 

    Одоогоос 10 гаруй жилийн өмнө цахим ертөнцөд нэгэн шинэ ойлголт бий болсон нь өдгөө миний бас бидний дурлаад буй блог билээ. Энд хүмүүс өдрийн тэмдэглэл хөтөлж, сэтгүүлчид бүтээлээ нийтлэн, залуус үзэл бодол, мэдлэг мэдээллээ хуваалцах гээд олон хэлбэрээр ашиглаж буй. Чухамдаа, хүмүүс блогоор дамжуулан олон нийттэй санаа бодлоо хуваалцаж, эргэн ярилцах нь хамгийн гол зүйл болов уу. Энэ ч үүднээс сүүлийн жилүүдэд идэвхтэй блог хөтлөгчдийн тоо эрс нэмэгдэж байгаа.
   Манай залуус ч мөн энэ шинэ ололтоос хоцролгүй кино, урлаг, техник, технологи тэр ч бүү хэл шинжлэх ухааны сэдэвт блог хөтлөөд багагүй хугацаа өнгөрч байна. Цахим орчинд олон нийтийн сүлжээ хуудсууд болох блог төдийгүй facebook, twitter /микроблог/-ээр дамжин бидний кибер ертөнц өргөжин, тэлж мэдээлэл хүлээн авах, түгээх үйл явц ч түргэсэж байгаа нь хурд, мэдээлэл шаардсан орчин үеийн нийгэмд зайлшгүй чухал зүйл юм.
  Энэ байдлыг анзаарч, блогийн ач холбогдлыг олон нийтэд таниулах, шилдэг блогчдыг шалгаруулах зорилгоор The New Media Marketing Agency-гаас зохион байгуулж буй "Монгол Блогчид 2010" үйл ажиллагаа тун зүйтэй санагдлаа. Энэ нь хувь хүмүүст ашиг тустайгаас гадна иргэний сэтгүүл зүйн шинэлэг, хүчтэй хэлбэр болохын хувьд мэдээллийн технологийн салбарт ч тустай алхам билээ. Дэлхийн хэмжээнд олны анхаарлыг татсан Ираны сонгуулийн явцад тус улсын зүгээс гадаад ертөнцтэй харилцах холбоогоо тасалсан. Харин энэ үед микроблог хэрэглэгчид болж буй үйл явдлыг түргэн шуурхай мэдээлж байсан нь түүхэнд тэмдэглэхүйц үйл явдал болсон. Түүнчлэн бизнесийн салбарт ч хэрэглэгч, үйлчлүүлэгчдийнхээ блогийг анзаарч ажиллах нь чухал байдаг. Тухайлбал, блог хөтлөгчдийн 34% нь бараа бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний талаар санал, сэтгэгдлээ нийтэлдэг гэсэн судалгааны дүн бий.
   Харин блогийн ач холбогдолд сөрөг байрнаас хандагчид блогчдыг эх хэлээ үгүй хийж байна гэж зэмлэн, буруутгах нь их. Миний бодлоор, ихэвчлэн өдрийн тэмдэглэл эсвэл чөлөөт хэлбэрээр хувийн блог хөтлөгчид "ярианы" хэлээр бичдэг нь ийм ойлголт төрүүлдэг байх. Харин мэргэжлийн, олон нийтэд хандсан блогчид зөв бичгийн дүрмээ баримталж, бичгийн хэлээр гайхалтай сайн бичдэгт нь бахархдаг. Нөгөө талаас бусад хэлэнд ч бичгийн энгийн буюу албан бус харилцаанд үг товчлох, ярианы хэлбэрээр бичих зэрэг нь байдгийг санууштай.
   Түүнчлэн блогчид интернэтийн соёлтой хэрэглээнд хамгаас илүү үлгэр дууриал болдог мэт. Учир нь цахим хуудсууд дахь мэдээллэлд үлдээсэн сэтгэгдлийг уншвал хэн нэгнийг доромжлон, гутаасан өнгө аястай сөрөг сэтгэгдэл дийлэнх хувийг эзэлдэг. Харин блогчид үзэл, бодлоо чөлөөтэй солилцож, санал сэтгэгдлээ боловсон илэрхийлж, анд нөхөд бололцдог нь таатай.
   Иймд би байгаагаа мэдэрч бодож, сэтгэх бүртээ компьютерийн товчлуураа товшин, дэлгэцээ ширтдэг болсон минь дурлалаас өөр юу байх билээ. Надтай адил блогт дурласан зуу, зуун андууддаа хэлэхэд мэдлэг, мэдээллээ хуваалцаж, үзэл бодлоороо шинэ санаа, урам зориг хайрладагт тань баярлалаа.
   Дэлхийд хамгийн нэр хүндтэй бөгөөд хувцас, загварын чиг хандлагыг тодорхойлж байдаг "Vogue" сэтгүүл 2007 оны есдүгээр сарын дугаараа 840 хуудас гаргаж дээд амжилт тогтоосон билээ. Ямар ч сэтгүүлийг хичнээн ч олон хуудастайгаар хэвлэж болох ч 3 кг жинтэй энэ дугаар асар олон хүний хичээл, зүтгэл төдийгүй мэдрэмж, ур ухааны дүнд бий болсныг 2009 онд дэлгэцнээ гарсан "The September Issue" баримтат киногоор харуулжээ. Тэр дундаа 1988 оноос хойш уг сэтгүүлийг эрхлэн гаргах болсон "төмөр хатагтай" Анна Винтурыг баримтат киноноос "бодитойгоор" харах нь хэн бүхэнд чухал байв. Учир нь 2003 онд хэвлэгдсэн "The Devil wears Prada" ном, түүнээс сэдэвлэн бүтээсэн кино нь Винтурын төрхийг хэтэрхий уран сайхны хэлбэрээр харуулсан юм.
  Киног үзээд зөвхөн есдүгээр сарын дугаарын талаар биш ерөөсөө төрөлжсөн сэтгүүл (магадгүй хэвлэл, мэдээллийн ямар ч хэрэгсэл) гаргахад тухайн салбарын талаар маш их мэдлэгтэй, мэргэжилтэн байх ёстой нь харагдана. Жишээ нь, "Vogue" сэтгүүлийн байрыг нэг харахад редакци хэдий ч, нөгөө талаас яг л загварын агентлагаас ялгаагүй. Мөн хүн бүр нь загварын (fashion) мэдлэгтэй бөгөөд тэнд загвар зохион бүтээгчид, түүнийг амилуулагч моделууд, стилистүүд, уран сайхны буюу art director, уран бүтээлийн (creative) багийнхан, гэрэл зурагчид гээд олон хүн хагас жилийн турш хамтран ажиллаж уншигчдын гарт дугаараа хүргэдэг. Гэхдээ хамтын ажиллагаа үргэлжид сайн, сайхнаар өрнөдөггүй. Киноны гол цөм болсон хэнд ч дийлдэшгүй, хүчирхэг Винтурын эсрэг зогсч чаддаг ганц хүн нь Грейс юм. Тэрбээр "Бид 20 жил хамт ажиллаж байна. Тиймээс ойлголцоход хялбар байдаг. Би түүний зөрүүдийг, тэр миний зөрүүдийг мэднэ. Би хэзээ буулт хийхээ мэддэг, харин тэр үүнийг мэддэгүй юм" гэсэн. Үргэлжид Винтурын зөв байдгаас "төмөр хатагтайн" тэвчишгүй зангийн золиос нь Грейс байдаг юм шиг санагдана. Гэвч энэ зөрчил нь тэднийг улам хурцалж, илүү сайн бүтээл гарахад нөлөөлдөг бөгөөд эцэст нь дугаар хэвлэгэдэхэд тэд хамтдаа баяраа хуваалцах нь сайхан.

"Always keep your eyes open"

   Грейсийн хэлсэн энэ үг надад их таалагдсан. Тэр автомашины осолд орохоос өмнө гайхамшигтай модел байсан тухай кинонд харуулдаг. Тухайн үед түүний гэрэл зурагчин машинд явахдаа унтахгүй, нүдээ анихгүй байхыг үргэлж захидаг байж. Үргэлж нүдээ нээлттэй байлга, эргэн тойрон хаана ч, юу ч бай чиний харсан бүхэн чамайг хөглөх болно гэжээ. Хорвоод утга учиргүй юм гэж байдаггүй бөгөөд олж харж чадах л юм бол хамгийн эгэл, жижиг зүйлээс ч уран санааг бий болгож болно гэсэн бодлоо би энэ үгээр дахин баталгаажуулсан юм.

"Fashion is not about looking back. It's always about looking forward."

   Энэ үгийг хатагтай Винтур хэлдэг.  Хэдийгээр би хувцас, загварт төдийлөн ач холбогдол өгч, сонирхдоггүй ч загварыг шальдар булдир хөнгөмсөг ертөнц гэж тодорхойлдог зарим нэгнийг хүлээн зөвшөөрдөггүй. Энэ бол яруу найраг, уран зурагтай адил урлаг. Торгон мэдрэмж, ур ухаан шаардана түүнийг ойлгоход ч мөн тодорхой хэмжээний бэлтгэл хэрэгтэй. Тиймээс ч жинхэнэ урлаг өнгөрсөн, одоо цагт биш урагш, ирээдүйг харж биднийг түүчээлдэг жамтай. Тэр дээрх үгээр үүнийг л хэлсэн гэж бодон тэмдэглэсэн юм.

"Сонины уншигчид зөвхөн эрхлэгчийн шилний өнгөөр ертөнцийг хардаг."

  Харин энэ үгийг зүгээр л урьд нь хаа нэгтээгээс сонсч байсан юм. "Vogue"-ийг бүтээх явцыг хараад энэ үг толгойд орж ирсэн. Учир нь сэтгүүлд гарах, хэвлэгдэх бүхнийг эцэслэн шийддэг хүн нь мөнөөх хатагтай Винтур. "Bob" буюу богино үсний засалт, гадаа ч дотор ч хар шилээ зүүсээр байдаг энэ эмэгтэйн таалсан, мэдэрсэн бүхнийг сая, сая хүмүүс "Vogue"-оор дамжуулан талархан хүлээн авдаг. Энэ бодлоо би киноны постер буюу зурагт хуудсаас баталгаажуулчихлаа. Та хардаа, есдүгээр сарын дугаар. Дээр нь Анна Винтурын нүдний шил.
   Би хөгжимд дуртай. Дуу сонсоод оройжин суучихаж чаддаг хүн. "Маамуу нааш ир"-ийг дуулж анх чихээ онгойлгосон байх. Харин дуу хөгжимд хорхойсох болсон минь гуравдугаар ангид байхдаа "MTV"-г үзэж эхэлсэн үе. Тэр үед Mariah Carey, Backstreet Boys, Westlife гээд тухайн цагт мандаж явсан хамтлаг, дуучдыг сонсдог байв. Клип нь гарвал дагаж дуулна, бүжиглэнэ, цаашлаад хувцаслах хэв маяг төдийгүй гадаад төрх байдлыг нь анзаарч, хааяа даган дуурайна. Ахынхаа нөлөөгөөр "Хар сарнай"-д автсан байсан бяцхан охин тэр үеэс гадаад хөгжимд татагдсан юм.
  Өнөөдөр ингэж бодох болсон нь 30 жилийн өмнөх яг энэ өдөр буюу 1981 оны наймдугаар сарын нэгэнд хөгжим, мэдээллийн MTV суваг анхны дүрс бичлэгээ цацаж байсантай холбоотой. Тухайн үед олон улсыг байлдан дагуулж байсан английн "The Buggles" хамтлагийн хит "Video Killed the Radio Star" уг сувгийг нээж байжээ. Үүний дараа "Грэмми"-ийн шагналт дуучин Пэт Бэнатарын "You Better Run" гарсан бөгөөд нэг дуунаас дараачийн дуу шилжих хооронд дэлгэц харанхуйлж үзэгчдийг хүлээлгэдэг байв. Мэдээж энэ хооронд ВиЖей буюу дүрс тоглуулагч хуурцгаа солино. MTV-гийн анхны цацалтыг хэрхэн явуулж байсан тухай энэ түүхэн бичлэгийг 2009 онд YouTube хуудаст байрлуулсан юм.
  MTV суваг эхэн үедээ рок урсгалын уран бүтээлчдийн бичлэгийг түлхүү толилууж байв. Ерөөсөө 1980-аад онд амьд хөгжим хүчээ авч байсан бөгөөд Bon Jovi, The Police, Rolling Stones-ийн дуунууд телевизээр цацагдаж байлаа. Үзэгчдэд ямар дуу хүргэх нь ВиЖей нарын сонголтоос хамаардаг ч, зарим тохиолдолд сонирхолтой болгох үүднээс урлагийн оддыг зочин ВиЖейгээр урьдаг байв. Эдди Мерфи, Тина Тернер, Эдам Энт нар өөрсдийн дуртай дуугаа хуваалцахаар хэсэг хугацаанд "нэвтрүүлэгч" хийсэн удаатай.
  Арьс өнгөний үзэл буюу ялгаварлан гадуурхалт хөгжмийн сувгийг ч тойрсонгүй. Эхний жилүүдэд хар арьст уран бүтээлчдийн дууг MTV-гээр нэвтрүүлдэггүй байжээ. Анхных нь английн "The Specials" хамтлагийн "Rat Race". Энэ нь тус сувгаар цацсан 58 дахь дуу боловч, цаашид хар арьстнуудыг гадуурхсаар л байсан юм. Харин домогт Майкл Жэксоны "Billie Jean" дуу MTV-гээр гарснаар энэ байдал саарсан гэдэг. Цаашлаад Жэксоны амжилт түүний дүрс бичлэгийг цацахаас өөр аргагүйд хүргэсэн ч гэж зарим судлаачид тэмдэглэсэн байдаг. Түүнчлэн түүний дүү Жэнэт Жэксоны хэмнэлдээ зохицсон гайхалтай бүжиг бүхий бичлэгүүд нь зөвхөн рок хөгжимд анхаарлаа хандуулж байсан MTV-гийн хүрээг тэлж, R&B-д хөтөлсөн ч гэдэг.
  1985 онд хөжгмийн сувгаар анхы шууд тоглолтыг дамжуулав. Лондон, Филадельфиад болсон Этиопийн өлсгөлөнд нэрвэгдэгсдэд тусламж үзүүлэх тоглолтыг 16 цагийн турш үзэгчдэд хүргэжээ. Тэр үед "ABC" телевиз гэхэд л тоглолтын онцлог хэсгүүдийг л дамжуулж байсан гэхээр MTV ямар амжилттай ажилласан нь тодорхой харагдаж байна.
  Рок хөгжим, амьд хөгжмийг онцолж байсан MTV 1997 оноос электроник дуугаралтад "чих тавих" болжээ. The Prodigy, Aphex Twin, Smashing Pumpkins гээд нэрлэж болно. Мөн Backstreet Boys, 'NSync зэрэг "boyband"-ууд "мэндэлж", Бритни Спирс, Кристина Агулера гээд поп гүнж нар дэлхийг байлдан дагуулах болов. Тиймээс нэвтрүүлгийн цагийн ихэнх хэсгийг поп дуу эзэлж эхэлжээ. Харин төд удалгүй P.Diddy, DMX, Jay-Z зэрэг реппэрүүдийн уран бүтээл эрчээ авснаар поп гүнж нарын цагаас хуваалцах болсон юм.
  Өдгөө бидний харж дадсан MTV-гийн логог "Манхэттэн дизайн" студи бүтээжээ. М үсгийг хар зургийн хэлбэрээр, ТV гэсэн товчлолыг шүршдэг будгаар зурсан гэдэг. Брэндүүд логог тэр бүр өөрчлөөд байдаггүй ч, MTV-гийн хувьд хэв, загвараа алдалгүй байнга шинэчлэл хийхийн зэрэгцээ, үргэлж сонирхолтой хэлбэрээр өнгө, будгаа тохируулж байдаг. Тэдний уриа үг /слоган/ "I want my MTV!"-г олон нийтэд таниулах кампанит ажил 1982 онд эхэлж урлагийн алдартнууд үүнд нь оролцсон. 

  Сүүлийн үед интернэтийн нөлөөгөөр үзэгчид телевиз үзэхээ больж, MTV ч хуучрах хандлагатай гэж байв. Гэсэн ч 1993 оноос тус сувгийн албан ёсны сайт ажиллаж эхэлсэн бөгөөд mtv.com сайтаар онлайн мэдээллийн хөтөлбөр, подкастууд болон уран бүтээлчдийн ярилцлагыг хүлээн авах боломжтой юм. Түүнчлэн MTV Music төслийн хүрээнд интернэтээр дүрс бичлэг хуваалцах /video sharing/ хэсэгтэй болсноор хэрэглэгчид 1981 оноос хойшхи 16 мянга гаруй бичлэгийн сангаар аялах болжээ. 2008 онд Alexa-гаас гаргасан мэдээгээр тус сайт ажиллаж эхэлсэн эхний 2 өдөрт л гэхэд 75 мянган хандалттай байв. 
  
   Ингээд намайг дэлгэцийн өмнө уяж, чихэвчтэй дотно нөхөрлүүлэх болсон MTV-д "Төрсөн өдрийн баярын мэнд хүргэе!" 
MTV-гийн анхны нэвтрүүлэг.