Khulan Jugder

"Гялбаа" сэтгүүлийн зургаадугаар сарын дугаарт хөрвүүлсэн нийтлэл.

Ёоко Оногийн нэрийг дуулаагүй хүн үгүй биз. Жон Леннон, тэдний учрал, тэдний гэрлэлт. Ёоко Оно.

Ингэхэд тэр яг хэн юм бэ? Өнгөрсөн хагас зууны хамгийн дуулиантай хосын нэг гэдгээс өөр таны мэдэх зүйл юу вэ? Өдгөө 79 настай энэ эмэгтэйн эрч хүч чухам хааш чиглэн оргилдог юм бол?

Хүчирхэг хэн нэгэнд тэр сул, дорой мэт санагдаж болох. Алган дээрээ тавьж байгаад үлээчихмээр ч юм шиг. Тэр эрэгтэй загварын мэт дотуур хувцас өмсч, хөлөө ил гарган зураг авахуулахдаа бага зэрэг бие барьж буйг анзаарлаа. Арьс нь суларсан шинжгүй, целлулит гэх үг ч толгойд орохооргүй, залуухан охиных мэт гайхалтай хөл. Басхүү бумбагар хөх нь харагдана. 79 настай эмэгтэйн бие яаж ийм сайхнаараа байдаг юм бэ? Гайхалтай! Зөвхөн би ч биш, олон арван жилийн турш тэр олон хүнийг ийн дуу алдахад хүргэж буй.

“Та яаж ингэж чаддаг байна аа?” гэж асуухад тэрбээр камер луу дур булаам харснаа “Би бол уран бүтээлч. Би хийх зүйлээ л хийж байна” гэв. Тэгэлгүй яахав, би мартах дөхөж. Би үүнийг Ёоко Оногийн хөрөг гэж бодож байсан ч, үнэндээ энэ бол Ёоко Оногийн бүтээсэн нэгэн хүмүүний хөрөг билээ. Түүний уран бүтээлч шинж чанар, хувь хүний оршихуйтай нь нягт холбогдож өөрийн бүтээсэн “Онотопиа” нь дүр байдал, амьдрал ахуй, уран бүтээл гээд бүхий л салбарт цуу алдар хийгээд давтагдашгүй нэгэн орон зайг бий болгосон нь бахдам. Тэр бол энх тайвныг эрхэмлэгч, кино бүтээлч, шинэ давалгаа болон олон янзын аялгуу сүлэлдсэн хөгжим туурвигч, ер бусын намтраа өгүүлэгч, мөн шүлэгч гээд юм бүхэн түүнд хамаатай. Тэр юу хүссэнээ л хийдэг, 60 жилийн турш ингэж л явна. Жон Ленноны залуу насны тухай “Nowhere Boy” киног хийсэн Сэм Тейлор Вуд “Ёокогийн бүтээлүүд орчин үеийн шинжтэй байдаг. Хэрэв залуу бүтээлчид харвал түүнийг цаг үеэ хэрхэн гайхалтай мэдэрдгийг ойлгох болно” гэжээ. “Нью-Йорк Таймс”-ын кино, хөгжим шүүмжлэгч нэгэн дүгнэлтдээ “Ёоко Оно бидэнд зориулсан бүтээлдээ өөрийн бүхнээ зориулдаг” гэсэн удаатай.

Ёоко Оно камерын өмнө гарахаараа дуугаа хурааж, хэтэрхий нууцлаг, зожиг гэмээр болох аж. Тэгснээ жижиг хар хүрмээ өмсмөгц эргээд эрч хүчтэй болох ч шиг. Тэрбээр өөрийн бие болон хэрхэн харагдаж буйдаа сэтгэл хангалуун байдаг нь онцгой энэ эмэгтэйн чанарыг улам тодруулна. “Эхэндээ, би ийм байсан” гээд тэр гараараа нүүрээ дарна. “Харин одоо бол...” гэхдээ хоёр гараа сүрлэгээр холдуулав. Толгой дээрх бүрх малгай нь түүнийг үл ялиг үлгэрийн баатар мэт харагдуулна, Отто Дикс шиг ч юм уу. Тийм болоод ч тэр үү, Ник Найт энэ малгайгаа өмсөхгүй байхыг хүсчээ. Гэхдээ тэр үгэнд нь орсонгүй. “Ингэхгүй бол би яг өвчтөн шиг харагдаад байдаг юм” гэв. Бид хоёулаа инээлдлээ. Хүмүүс түүнийг хошин шогийн мэдрэмжгүй гэдэг ч, эсрэгээрээ тэр үргэлж л наргиан хийх аж. Цаашлаад “Grapefriut” дэх түүний зөвлөгөө, зурганд мөн алдартай ном, бүтээлд нь хөгжилтэй байдал илэрхий байдгийг нь саналаа. Тэдгээр нь бид яаж амьдарвал зохилтойг зөвлөх мэт санагддаг юм. Нөгөө талаас өөрийгөө тайзан дээрх жүжигчин, бас үзэгч гэдгийг сануулдаг гэхэд болно. “Газрын зураг” хэсэгт, жишээ нь “Төөрөлдөх газрын зургаа бүтээ” гэсэн бол “1953 оны Намар” хэсэгт “Сарны үнэрийг илгээ” гэж тэр бичжээ. Одоо тэр өөрийн үгсээ түгээхийн тулд Твиттерийг маш идэхвтэй ашиглаж байгаа. “Олж авахыг хичээж буй эрч хүчээ өгөх болгон хувирга. Хэр ихийг хүсч байна, тэр хэрээрээ өг. Тэгж чадвал сэтгэл хангалуун байх болно.” Дэлхий дахин дахь энх тайвны асуудал бол түүний философийн гол хэсэг юм. Мөн мэдээллийн технологийг өөрт нь хамгийн сайхан санагдсан зүйл хэмээн онцолдог.

Ёоко бид 2 өнгөрснийг эргэн санагалзлаа. Би Жонн, тэр хоёртой уулзаж ярилцлага хийхээр Аскотын гүн дэх тэдний байшин руу 1971 онд очиж байсан юм. Тэдэнд мод үржүүлгийн газар бүхий 400 мянга гаруй м²талбайг эзлэх тэрхүү том, цагаан, тансаг харшаас өөр тохилог зүйл юу байх билээ. Намайг очсон эхний өдөр Жон, Ёоко хоёр ямар нэг зүйл зөөж байх шиг бололтой байсан, би юуг нь мэдээгүй л дээ. Тэгвэл бидний дараачийн уулзалт Нью-Йоркт тохиож байв. “St Regis” зочид буудал дахь өрөөнд нь дуу бичлэгийн болон кино техникийн хэрэгслүүд дүүрэн байсан юмдаг. Өөр хэдэн өрөөнд тэр хоёрын хувцаснаас өөр зүйл харагдаагүй. Надад мэдээж тэр бүхэн сонирхолтой санагдаж байсан ч, тэдний хувьд энгийн гэдэг нь илхэн. Миний санаж байгаагаар лав нэг ширээн дээр цагаан хүзүүний зүүлт овоолсон байж билээ.

Ёокотой ярилцах зуур Жон хүүхдийг нь гэмтээхээс айж, сэргийлж буй асрагч шиг түүгээр эргэлдэж байв. Ёоко түүний бүхий л хүсэл байсан юм. Үгүй ээ, хүсэл гэх үг тохирохгүй юм байна. Магадгүй, түүнд бүхий л бие сэтгэлээрээ “олзлогдчихсон” гэвэл илүү дөхнө. Жон надад нэг л итгэж өгөхгүй байлаа. Хэвлэлийнхэн тэднийг ёстой л “тарчлаасаар” хэнд ч итгэхээ больж дээ. “Ёоко бол дэлхийд хамгийн алдартай хэрнээ үл мэдэг уран бүтээлч. Хүн бүр түүний нэрийг мэддэг хэрнээ, юу хийдгийг нь мэддэггүй” гэж тэр хурцаар өгүүлэв. Хэдхэн хоногийн дараа Ёоко Нью-Йоркийн “Эверсон” музейн танхимд болох шоугаа толилуулж олон тооны сэтгүүлчид дээр нэмээд “Битлз”-ийн бишрэгчдийн “бүслэлтэд” орох нь гарцаагүй байсан. Бид нэг зочид буудалд байрлахад уур амьсгал ерөнхийдөө ширүүхэн гэмээр байв. Ядаж л өглөө сэрэхэд цонхны тавцанг цас хуччих нь. Бүгд л урин цагаас өмнө жаргалтай гэгч ууж суухыг бодно. Тэгээд мэдээж тооцоо нь Жон, Ёоко хоёрынх дээр гардаг байлаа. Тиймээс гадаа тачигнах жавар, дотор юу ч биш мэт. Би уусангүй, харин шоколадтай бялуу сонголоо. Шоу надад маш их таалагдаж, дуусаа ч үгүй байхад нь Ёокотой учирсан Жоныг үнэхээр азтай эр юм гэсэн дүгнэлтэд хүрэв. /Энэ дүгнэлт тийм ч түгээмэл биш байх./ Намайг явахад тэд Ёокогийн “Box of Smile”-ийг дурсгасан юм. Үүнийг харсан хэн бүхний царайд гэгээ тодрох нь ойлгомжтой.

Харин энэ удаад ойролцоо насны хоёр эмэгтэй арван жил тэртээх Лондоны институт дэх “Ёоко Оно: Гэрэлд тэмүүлэх нь” гэх шинэ бүтээлийн шоуны инээмсэглэлийн талаар ярилцан сууна. Тэр үеийн гол инстолляци нь дэлхийн олон орны гэрэл зурагчдын авсан инээмсэглэн буй хүмүүсийн хөрөг байсан юм. “Инээмсэглэл гэдэг бол хамгийн чухал зүйл. Үүнийг би 50 жил хүлээсэн” гэхдээ тэр жаргалтайгаар мишээж, хацрынх нь хонхорхой улам тодорно. Тэр дэгсдүүлсэнгүй. 1964 онд гаргасан “Grapefruit”-дээ “Кино хийх гэсэн эцсийн зорилго минь ертөнцийн хүн бүрийн нүүрэнд инээмсэглэл тодрон буйг харуулах” гэж бичжээ. Жефф Кунс, Жорж Кондо, Феликс Бакстон, Руфус Уайэнврайт гээд олон уран бүтээлчтэй Ёокогийн тухай ярилцахад түүний нөлөөлөл, хариуцлагатай байдал ба чин сэтгэлийг онцолж байв. Энэ бүхэн мэдээж удаан жилийн туршлагын үр дүн биз ээ. 1950-иад оны үед Нью-Йоркт авангард бүтээлчдийн “Fluxus” хөдөлгөөн өрнөж Жон Кейжийн санаанаас хөгжлийн замаа олсныг хүмүүс тэр бүр санадаггүй. Тэрхүү уран бүтээлчдийн ер бусын нэгэн үе нь урлаг, уран сайхан дахь гоо зүйн хатуу хил хязгаарыг аймшиггүйгээр зөрчсөн нь сэтгэл дундуур болох шалтгаан байж болох ч, “болох зүйл болдгоороо” гэх үзэл санаагаар “сэлүүр” хийсэн тэд урлагийн нэгэн төрлийг хөгжүүлж, бий болгосон билээ.

Ёоко Оно Кейжтэй найзууд байсан бөгөөд “Fluxus”-ийн үзэл санаагаар хөглөгдөж байв. Энэ бүхэн түүний тайз болж, мөнгөний асуудал ч санааг нь зовоодоггүй байсан. Хэрэв чи мөнгөтэй бол амьдралдаа шинэ нээлтүүд хийх боломжтойн дээр тэдгээр нь оргон зугтах эсвэл амьдралын мөчлөгөө өөрчлөх гээд юу ч байж болно. Тэр үүнийгээ хийж, Леннон галлерейд зочлон амьдралыг нь өөрчилсөн билээ.

Тэр цаг үед Лондонд байсан хэн бүхний адилаар би түүний бүх ажлыг жинхэнэ гэж итгэж байсан. /Жон Леннон ч тэр./ Гэхдээ Бэрри Хамфрис тэгсэнгүй. 1966 онд “Indica” галлерейд “Black Bag Piece”-ийн тухай шуугих үед тэрбээр “Жинхэн биш. Бас тийм ч сайхан биш юм” гэв. Харин “Cut Piece”, “Grapefruit” ч бас намайг уулга алдуулж, нүдийг минь нээсэн гэхэд болно. “Grapefruit” 1964 онд хэвлэгдсэн буюу тэр нь Нью-Йоркт Ла Монте Ян зэрэг хүмүүс түүнтэй нэгэн чиглэлээр туурвиж эхлэхээс хэдэн жилийн өмнө юм. Үүнийг классик гэхээс ч яах билээ. Ханс Улрих Обрист түүний тэргүүлэгч шинж чанарт дуртай хийгээд “Ёоко Оногийн нөлөөлөл улам л өсч байна, өнгөрсөн жилүүдэд дэлхий ертөнц үүнд нь автчихлаа” гэсэн.

Тэр үргэлж л хов живийн гол бай болж цаашлаад түүнд өс санасан гэлтэй хүмүүс ч байдаг. Энэ тухайд харамсалтай нь гэсэн шиг толгойгоо сэгсэрнээ “Хүмүүс үргэлж л амныхаа зоргоор ярьж байдаг. Хааяа нэг ч биш, өдөр бүр, дандаа. Тэгсэн хэрнээ миний эргэн тойронд, дотно байх гэж хичээнэ. Хэдий дотно харилцаатай байлаа ч болгоомжтой байх хэрэгтэй” гэлээ.

Хов жив гэдэг бол түүний уран бүтээл, хөгжим, амьдрах хэв маяг, хайртай хүмүүс, бас хувцаснуудын дэргэд юу ч биш. Жишээ нь, “Central Park West” дэх түүний байшингийн хэдэн өрөө тэр чигээрээ хувцасны өрөө ба өмсөх, зүүх нь барагдашгүй их гэж ярих нь бий. Олон тооны хувцас, гутал, малгай үргэлж авч явж “Vogue”-ийн загварын мэргэжилтнүүд ч суугаад ажлаа хийхэд болохоор. Мөн түүний нэг найз нь хэлэхдээ “Ёоког би айхавтар дэлгүүр хэсэгч гэж хэлж мэдэхгүй нь. Гэхдээ Бергдорфоор олон жилийн турш үнэнчээр үйлчлүүлж байгаа” гэлээ. Харин тэр үргэлж албаны, бас үнэтэй хувцас өмссөн харагддаг. Хар эсвэл цагаан хүрэм, богино өмд, туяатай шил.

Жон түүнийг өндөр өсгийт өмсөхөд дуртай байсандаа тоо тоомшгүй олныг авч өгдөг байж. Харин Ёоко хэзээ ч өмсөлгүй, шүүгэндээ байлгасаар. Түүнийг магадгүй цуглуулагч гэж болмоор. Хувцас, гутал, орон сууц, байшин, нарны шил, урлагийн бүтээл бас тэгээд ховор номоор арвин гайхалтай номын сантай юм билээ. Вэрнэр Мүэнстэрбергийн “Цуглуулга: Сонирхолтой хүсэл” номонд цуглуулах хобби гэдэг нь анхаарал, асран хамгаалал дутсантай холбоотой гэдэг. Ёоког бага зэрэг мэдэхийн хувьд дээрх дүгнэлт үнэн ч юм шиг. Ёоко Японы удам дамжсан баян гэр бүлээс гаралтай бөгөөд Исоко Оно гэх эмэгтэйн хамгийн том хүүхэд билээ. Ёоко гэдэг нь “дайлан хүүхэд” гэсэн утгатай нэр аж. “Би ээжийгээ хайрладаг байсан ч, тэр ажлаа хийгээд маш завгүй байдаг. Тэр мэдрэмтгий биш ч зөөлөн, дулаан хүн байсан. Гэхдээ тийм гэр бүлд бол надтай байсан зүйл нь асрагч болоод ёс заншил л байв.” Түүний аав нь хожим банкир болсон төгөлдөр хуурч хүн. Ингээд харахаар гэр бүл нь их барууны хэв маягтай. Ёоког төрөхөөс хоёр сарын өмнө аав нь Сан Франциско руу явснаар тэр хоёр ой өнгөрч байж аавтайгаа уулзаж, хамт амьдрахаар болжээ. Ийн нүүхэд ээжийнхээ хэлснийг тэр сайн санадаг. “Чамайг юу ч хийсэн, хүмүүс Ёоког биш Япон хүмүүс үүнийг хийлээ гэж бодох болно. Чи бол удам угсааныхаа нэгэн төлөөлөгч”. Тэрбээр “Би энэ үгийг сургууль дээр “Чи цагаан арьстан биш” гэх үгсийг сонсохдоо, илүү санагдаг байсан” гэв.

Түүнийг насан туршид нь арьс өнгөний үзлээр гадуурхаж байлаа. “Esquire” сэтгүүл нэгэнтээ түүний тухай “Жон Ленноны хэрмэл тоор” гэсэн гарчигтай материал нийтэлж, сармагчин шиг царайтай гэхчлэн бичиж байв. “Маш олон нэр, хочуудаас болоод магадгүй хүлээх, юу болохыг харзнах гэсэн дархлаа надад суусан биз. Би одоо байгаа насандаа сэтгэл хангалуун байдаг. 70 хүрээд би олон зүйлийг сурч, ойлгож авсан. Хэрэв 10 жилийн өмнө талийсан бол тэнэгээрээ л хорвоог орхих байж шүү дээ.”

Гэхдээ тэр хэзээ ч тэнэг байгаагүй ээ. Хүүхэд насных нь тухай асуухад зөөлөн, намуун хоолойгоор ярьж эхлэв. Дөрвөн настай байхад нь тэднийх Токио руу эргэн очжээ. Харамсалтай нь, тэнд ч бас гадаад гэж дуудуулах болов. Ёоко “Гакушүин” гэх Токиогийн ууган сургуульд элсч, хожмын Эзэн хаантай нэг ангид сурч байж. Гэвч 1942 онд бөмбөгөдөлтөөс сэргийлэхийн тулд ээж нь 9 настай түүнийг, дүүгийнх нь хамт хөдөө явуулжээ. “Тэндэхийн хүмүүс ээж рүү минь сүү, тахиа, зөгийн бал гээд бүх зүйл байгаа тухай бичнэ. Гэхдээ бидэнд юу ч байсангүй. Биднийг эрх дураараа өссөн учраас “чангалах” цаг нь болсон гэж бодсон юм болов уу. Бас гэрийн үйлчлэгч нь өвчтэй учраас би хоёр дүүгээсээ гадна түүнийг асрах хэрэгтэй болсон. Мөн үргэлж л өлсгөлөн өдрүүдийг өнгөрүүлнэ. Хэдийгээр энэ бүхэн жаргалын өмнөх зовлон байж болох ч, хүүхэд нас биш шүү дээ.”

Дайны дараа тэр Америк явж аав, ээжтэйгээ амьдрах болжээ. Тэд хүсэл сонирхлыг нь дэмжиж Sarah Lawrence-ийн коллежид оруулсан ч Ёокод таалагдсангүй. Тэр илүү бүтээлч байхыг хүсчээ. Тиймээс гуравдугаар курстээ сургуулиа орхиж, амьдрах бас студи болгоод уран бүтээл хийж болохуйц дээврийн хөндий олжээ.

Ёоко Оно яг л шидтэн шиг. Сургууль, бага нас, гэр бүл нь түүнийг өөрийн хүссэн уран бүтээлийн замд нь аваачсан. Тэр Chambers гудамжин дахь байрандаа үзэсгэлэн тайлбарлаж, үйл ажиллагаа зохион байгуулдаг байв. Хүмүүс их ирдэг ч, яг үнэндээ зүгээр л юу болж байгааг сонирхох дуртай байсан юм. 1956 онд Ёоко анхны нөхөр Тоши Ичияанагитайгаа уулзжээ. Тэр Кейжтэй хамт сурдаг байв. Удалгүй тэд Токио руу явсан ч, орхиж одсон нутагтаа эргэн очиход сэтгэл санаа нь тийм ч сайн байсангүй.

Бичигч би бээр нэгэн удаа Венецид Пегги Гуггенхаймтай ярилцаж байгаад зочдын дэвтрээс Ёоко Оно гэсэн нэр харж байв. Тэгсэн 1956 онд Кейж, Пегги нар Токио явж Ёоко тэдэнд орчуулагч, хөтөч болохын зэрэгцээ Кейжийн зарим үзүүлбэрт оролцож байж. Ёоко заримдаа зочид буудалд Пеггигийн өрөөнд хонох болов. Энэ үед тэрбээр залуу америк эр Тони Кокстой учир ургуулсан байсан юм. Пегги үүнийг нь мэддэг байсан бөгөөд надад бичсэн захидалдаа “Би Ёоког хүндэлдэг, тэр миний найз. Тийм биш бол юу гэж би түүнийг өрөөндөө өөр эртэй хонуулах вэ дээ” гэсэн удаатай. Тони Кокс Ёокогийн хоёр дахь нөхөр бөгөөд тэд Кёоко гэх охинтой. Леннонтой гэрлэсэн ч Ёоко охиндоо анхаарал, халамж тавьдаг байв. Гэтэл 8 нас хүрэхэд нь Кокс охиноо авч нэрийг нь Рөүзмэри болгон, 31 нас хүртэл нь уулзахыг хоригложээ. Энэ бол Ёокогийн амьдралд тохиолдсон хамгийн том эмгэнэлт явдал билээ. Харин азаар тэд одоо найзууд болсон.

1966 онд гайхалтай хос болох Ёоко, Жон нар Лондон дахь “Indica” галлерейд учирчээ. Ёокод түүний стиль таалагдсан ч, барууны ертөнцөд мэдэхгүй хүн үгүй түүнтэй дараа уулзахад тэд хоёул ичиж, сандарч байсан гэдэг. Ленноны анхны эхнэрийн хүү Жулиан Леннон энэ тухайд нэгэнтээ илэн далангүй ярьсан байдаг. “Ёоко их айхавтар эмэгтэй. Юу ч мэдээгүй юм шиг хэрнээ, бүгдийг дотроо төлөвлөчихсөн байдаг. Тэр эхний өдрөөсөө л юу хийж байснаа мэдэж байсан.”

Ёоко хэлэхдээ “Би Жоныг хараад алмайрч орхисон. Би номын дэлгүүрт Ленноны “In His Own Write” номыг үзэхэд, бараг л миний номын хажууд байрлаж байв. Эндээс би ер бусын холбоог мэдэрсэн” гэв. “Эбби Роүд дэх нэгэн үдэшлэгт очиход Жон Леннон надтай тийм ч сайхан харилцаагүй. Харин сүүлд намай Кэнвуд дэх байшиндаа урьсан юм. Заримдаа эхнэр Синтиа нь байдаг ч, заримдаа эзгүй. /Энэ тухайд бараг л домог шиг яриа бий. Синтиа амралтаасаа ирэхэд гал тогооны өрөөнд нь түүний усны алчуурыг Ёоко нөмөрчихсөн Леннон тэр хоёр ширтэлцээд сууж байсан гэдэг. Харин Леннон эргэж хараад “Сайн уу” гэсэн./

Би Ёокогоос ичимхий, бүрэг байдлын тухайд асуув. “Би өөрөөсөө ичдэггүй ээ, харин уран бүтээлчийн хувьд бол магадгүй. Ленноныг өнгөрснөөс хойш л би бүрэг байдлаа гээж байна даа. Надад хариуцлага ирсэн. Би түүнийг мартагдуулахгүйн тулд хичээх болно гэж амласан. Ядаж 10 жил хичээнэ, гэхдээ би одоог хүртэл хичээж, бүхий л зүйлсийг хийж явна.”

Хэдэн арваны өмнө бичсэн түүний дуунууд одоо бүгд л ремикс болжээ. Руфус Уайэнврайт, Ленноны хүү Шон, Бейсмэнт Жакс гээд олон хүнтэй тэр хамтран ажилласан байна. Феликс Бакстон “Залуусын чиглүүлж буй өнөөгийн соёлт нийгэмд, тэр юм бүхнийг маш сайн ойлгож, мэдэрч чаддаг. Хамтран ажиллаж эхлэх үед би Ёоког ямар нэг шаардлага тавьж, захирах гээд байх болов уу гэж бодсон. Гэтэл тэр “Чи надаар юу хийлгэмээр байна?” гэсэн шүү. Хамтарч ажиллах гэдгийг тэр уран бүтээлчийн хувьд гайхалтай хэрэгжүүлдэг хүн” гэжээ. Видео бичлэгийн үед түүний хөл, гар гээд л тэр яг залуу эмэгтэй мэт. “Уян налархай байна гэдэг чухал зүйл” гэж тэр хэлэх дуртай. “Scream, Voice Piece for Soprano” болон “Wish Tree” дэх Ёоког харвал түүнийг зүгээр гайхамшиг гээд зогсохгүй бишрэм гэдгийг нь мэдрэх болно. Түүнчлэн түүний сопрано хоолой эмзэг, туяхан гээч. Энэ нь Жоныг өнгөрдөг өдөр тэдний бичүүлсэн “Walking on Thin Ice” дуунаас илт сонсогдоно. “Pet Shop Boys”-той 2003 онд дахин гаргасан энэ дуу нь Мадонна, Жастин Тимберлейк нарыг бут цохиж хитэд тэргүүлэх болсон.

Гэхдээ энэ бүхэн түүнийг бүрэн дүүрэн илэрхийлэхгүй. Тэр маш ихийг, үргэлж, хэзээд хийж, бүтээсээр л явдаг. Бразил, Барселона дахь инстолляци бүтээлүүд, дэлхий даяарх үзэсгэлэн, жижиг хотуудаарх аялал... Тэр Ленноны дурсгалын төлөө дуусашгүй ажил хийж, шүтэн бишрэгчдийг нь хүндэтгэж, хүмүүнлэгийн үйлст өөрийгөө зориулсаар.