Зуны урт удаан амралт дуусч, ажил, хичээлийн шинэ жилийн эхлэл болдог есдүгээр сар өнгөрөн одож байна. Олон зүйл амжуулж, шинэ санаагаар, шинэ үйл хэрэгт шинэ нөхөдтэй хамтран ажиллахаар болж байгаа даа таатай байна. Мөн нэгэн шинэ сэтгэл хөдлөл зүрхийг минь эзэмдэх боллоо. Энэ сарын 17-нд Монголын сэтгүүл зүйн шилдэг бүтээлд олгох "Балдорж" шагнал гардуулах ёслолд оролцсоноор сэтгүүлчийн ажилд амтшаад байсан сэтгэлд минь тэнд цугласан шонхорууд гал асаах шиг боллоо. Тэдний хэлсэн үг бүрээс урам авч, хийсэн бүтээснийг нь хараад тэдэн шиг болох эрмэлзэл өөрийн эрхгүй төрсөн юм.
Сэтгүүлч Б.Ганчимэгтэй уулзаж, сэтгэгдлийг нь сонсоход ярихдаа хүртэл бичлэг шигээ яруу, тансаг болохыг нь мэдэрч байлаа. Түүнчлэн мэргэжил нэгт нөхөддөө "Шонхорууд нисдэг орон зайд хамтдаа өрсөлдье" гэж уриалсан нь энэ ертөнцөд хөл тавьж буй бялзуухай надад ирээдүйд тэдний дунд дүүлэх хүсэл бадраасан юм.
Сэтгүүлч Б.Ганчимэгтэй уулзаж, сэтгэгдлийг нь сонсоход ярихдаа хүртэл бичлэг шигээ яруу, тансаг болохыг нь мэдэрч байлаа. Түүнчлэн мэргэжил нэгт нөхөддөө "Шонхорууд нисдэг орон зайд хамтдаа өрсөлдье" гэж уриалсан нь энэ ертөнцөд хөл тавьж буй бялзуухай надад ирээдүйд тэдний дунд дүүлэх хүсэл бадраасан юм.
Гэхдээ энэ бол миний одоогийн гэнэн хүсэл. Шонхор болон дүүлэх цагт хэн бүхний захидгаар эхлээд хүн болон төлөвшиж, далавчаа дэлгэн дэвэхдээ мэдлэгийн шимийг хүртсэн байх нь зүйн хэрэг. Явж ирсэн зам минь өргөсч, алхам минь томорч байна. Сайхан бичдэг, сайн сэтгүүлч болохын тулд алхаад л байя даа... Жигүүрээ дэлгэх мөч ойрхон...
...Хэд хоногийн өмнө моддын навч шарлаад, хөлд минь хөглөрөхийг анзаарч намар ирснийг сэхээрэв. Өглөөний их хотын замын түгжрэлтэй уралдан, үдэш шөнийн оддоос урьтаж харих гэж явсаар цагийн аяс, намрын салхийг анзаараагүй явж. Харин өнөөдөр сэрүүхэн бас тэгээд бүрхэг... Миний дуртай бүүдгэр төрх, намрын улирал аль хэдийнэ ирсэн байна. Хэтэрхий гэмээр хүйтэн байсан нь намар бололгүй өвөл болох вий гэсэн айдас ч төрүүлэх шиг. Ийм л өдрөөр ороолтоо зүүгээд, цүнхээ үүрэн, дуртай дуугаа сонсоод алхах хамгийн сайхан.
Намар болчихож... :-)
Намар болчихож... :-)
Монголын кино сонирхогчдын клуб энэ зун байгуулагдсан ч хэдхэн сарын дотор 1000 гаруй гишүүнийг цахим ертөнцөд нэгтгэж, бодит үйл ажиллагаанд дөрвөн удаа бүх гишүүдээ урьсан. Харин энэ удаад албан ёсны танилцах, санал сэтгэгдэл солилцох анхдугаар уулзалт амжилттай болж өнгөрлөө.
Бямба гаригийн өглөө 9 цагаас болсон уулзалтанд ойролцоогоор 50 гаруй гишүүн болон "Өргөө" кино театрын маркетингийн ажилтан Э.Аюурзана ороцлсон юм. Уулзалтын эхэнд урьдчилан зарласан ёсоор 15 киноны трейлэр үзүүлж, гишүүдийн саналаар аль киног гаргахаа шийднэ гэсэн. Ингээд Saw, Monster, Buried, Heartbreaker, Narnia гээд олон киноны трейлэрийг кино театрт сонирхов. Гишүүдэд тараасан хуудсанд үзсэн трейлэрүүдээсээ үүдэн кинонуудад 1-5 хүртэлх оноогоор үнэлгээ өглөө.
Клубын үйл ажиллагааны талаар санал солилцох явц "халуухан" болсон. Юун түрүүнд сард 2-3 удаа гишүүдийн уулзалт зохион байгуулж, идэвхтэй үйл ажиллагаатай байхаар болсон. Мөн клубын дэргэд кино тойм, шүүмж бичих баг байгуулж байгааг дуулгасан. Мэдээж энэ багийн гишүүд шууд мундаг бичиж эхлэхгүй ч, олны санал, туршлага, судалгааны үндсэн дээр яваандаа чанартай, уншсан үзэгч, уран бүтээлч юм бодохуйц бичдэг болох байх гэдэгт багийн гишүүний хувьд итгэж байна.
Үүнээс үүдэн гишүүд монгол киноны талаар ярилцсан. Учир нь тойм, шүүмж бичих багийнхныг монгол уран бүтээлчдийнхээ кинонд үнэлэлт, дүгнэх өгөхөд чиглүүлнэ гэв. Харин гишүүдийн саналд манай уран бүтээлчид хэт худалдааны чиглэлийн кино хийж байгааг дурьдсан төдийгүй монголын киног үнэлэхдээ өмнөх үе, одоо үе, орчин цагийн барууны кино гээд аль өнцгөөс харах вэ гэдэг дээр олон гишүүн үзэл бодлоо илэрхийлсэн.
Нэг шинэ мэдээ дуулгахад дараачийн уулзалтанд ямар нэг шинэ киноны багийн уран бүтээлчид эсвэл манайдаа кино урлагийн хэн нэг төлөөлөгчтэй уулзахаар болсон. Миний зүгээс удахгүй шинэ киногоо гаргах "Hero" энтертайнментийн захирал Баатарыг санал болгосон. Миний бодлоор энэ хүн манайдаа сайн видео хийдэг төдийгүй "Би чамд хайртай" киногоор (хэдийгээр хэтэрхий худалдааны чиглэлтэй гэмээр болсон ч), хошин шогийн тавилттай монгол кинонуудаас ялгарч чадсан. Түүнчлэн шинэ кино гаргаж байгаа нь бидэнд кино хэрхэн бүтдэгээс эхлээд хийсэн хүн үзэгч бидэнд нөгөө талын мэдээлэл хүргэж чадах болов уу гэж итгэсэн юм.
Бас нэг мэдээ нь ирэх баасан гариг буюу есдүгээр сарын 17-нд "Resident Evil" киноны нээлт болно. Гэхдээ нэг хоногийн наана, цаана болохыг үгүйсгэхгүй. Бид урьд нь "Step Up" киноны нээлтэнд Soul in Beatz, TeckBros бүжгийн хамтлагтай хамт нэгэн үдшийг өнгөрүүлсэн нь онцлог болсон. Тэгвэл энэ удаагийн нээлтийг Dress Code-той эсвэл маскарад хэлбэрээр зохион байгуулах талаар ярилцсан. Тухайлбал, өвөрмөц сонин будалт хийж, хувцаслалтандаа ч анхаарч болно. Гэхдээ гишүүд гудамжаар тэр хувцастайгаа явах нь хэцүү гэж байсан тул "Өргөө" кино театрын зүгээс мэргэжлийн нүүр будагчдыг тухайн өдөр урьж, гишүүд цагаасаа өмнө ирээд хүссэн дүрдээ хувирах боломжтой гэсэн. Мөн "RE" нээлтийн тасалбарыг нэг хоногийн өмнө тараана гэсэн шүү.
Аа тийм, уулзалтын үед гишүүд монгол кинонд брэнд бүтээгдэхүүнийг хэт их сурталчилдаг гэж байсан. Би өмнөх бичлэгтээ "Product Placement" буюу "Кино реклам"-ны тухай дурьдсан. Энэ бол бусад ямар ч орны кинонд байдаг зүйл. Манайхан одооноос ашиглаж байгаа учраас хэлбэрээ хараахан олоогүй, үзэгчдийг залхааж байгаа нь үнэн. Олон хийгээд ирэхээр үзэгчдийн саналыг ч болов харгалзаад энэ байдал цэгцрэх байх. "Кино реклам"-ны талаар дэлгэрэнгүй тайлбарыг, түүхэнд хамгийн сайн болсон рекламнуудын хамт удахгүй оруулна аа.
Бямба гаригийн өглөө 9 цагаас болсон уулзалтанд ойролцоогоор 50 гаруй гишүүн болон "Өргөө" кино театрын маркетингийн ажилтан Э.Аюурзана ороцлсон юм. Уулзалтын эхэнд урьдчилан зарласан ёсоор 15 киноны трейлэр үзүүлж, гишүүдийн саналаар аль киног гаргахаа шийднэ гэсэн. Ингээд Saw, Monster, Buried, Heartbreaker, Narnia гээд олон киноны трейлэрийг кино театрт сонирхов. Гишүүдэд тараасан хуудсанд үзсэн трейлэрүүдээсээ үүдэн кинонуудад 1-5 хүртэлх оноогоор үнэлгээ өглөө.
Клубын үйл ажиллагааны талаар санал солилцох явц "халуухан" болсон. Юун түрүүнд сард 2-3 удаа гишүүдийн уулзалт зохион байгуулж, идэвхтэй үйл ажиллагаатай байхаар болсон. Мөн клубын дэргэд кино тойм, шүүмж бичих баг байгуулж байгааг дуулгасан. Мэдээж энэ багийн гишүүд шууд мундаг бичиж эхлэхгүй ч, олны санал, туршлага, судалгааны үндсэн дээр яваандаа чанартай, уншсан үзэгч, уран бүтээлч юм бодохуйц бичдэг болох байх гэдэгт багийн гишүүний хувьд итгэж байна.
Үүнээс үүдэн гишүүд монгол киноны талаар ярилцсан. Учир нь тойм, шүүмж бичих багийнхныг монгол уран бүтээлчдийнхээ кинонд үнэлэлт, дүгнэх өгөхөд чиглүүлнэ гэв. Харин гишүүдийн саналд манай уран бүтээлчид хэт худалдааны чиглэлийн кино хийж байгааг дурьдсан төдийгүй монголын киног үнэлэхдээ өмнөх үе, одоо үе, орчин цагийн барууны кино гээд аль өнцгөөс харах вэ гэдэг дээр олон гишүүн үзэл бодлоо илэрхийлсэн.
Нэг шинэ мэдээ дуулгахад дараачийн уулзалтанд ямар нэг шинэ киноны багийн уран бүтээлчид эсвэл манайдаа кино урлагийн хэн нэг төлөөлөгчтэй уулзахаар болсон. Миний зүгээс удахгүй шинэ киногоо гаргах "Hero" энтертайнментийн захирал Баатарыг санал болгосон. Миний бодлоор энэ хүн манайдаа сайн видео хийдэг төдийгүй "Би чамд хайртай" киногоор (хэдийгээр хэтэрхий худалдааны чиглэлтэй гэмээр болсон ч), хошин шогийн тавилттай монгол кинонуудаас ялгарч чадсан. Түүнчлэн шинэ кино гаргаж байгаа нь бидэнд кино хэрхэн бүтдэгээс эхлээд хийсэн хүн үзэгч бидэнд нөгөө талын мэдээлэл хүргэж чадах болов уу гэж итгэсэн юм.
Бас нэг мэдээ нь ирэх баасан гариг буюу есдүгээр сарын 17-нд "Resident Evil" киноны нээлт болно. Гэхдээ нэг хоногийн наана, цаана болохыг үгүйсгэхгүй. Бид урьд нь "Step Up" киноны нээлтэнд Soul in Beatz, TeckBros бүжгийн хамтлагтай хамт нэгэн үдшийг өнгөрүүлсэн нь онцлог болсон. Тэгвэл энэ удаагийн нээлтийг Dress Code-той эсвэл маскарад хэлбэрээр зохион байгуулах талаар ярилцсан. Тухайлбал, өвөрмөц сонин будалт хийж, хувцаслалтандаа ч анхаарч болно. Гэхдээ гишүүд гудамжаар тэр хувцастайгаа явах нь хэцүү гэж байсан тул "Өргөө" кино театрын зүгээс мэргэжлийн нүүр будагчдыг тухайн өдөр урьж, гишүүд цагаасаа өмнө ирээд хүссэн дүрдээ хувирах боломжтой гэсэн. Мөн "RE" нээлтийн тасалбарыг нэг хоногийн өмнө тараана гэсэн шүү.
Аа тийм, уулзалтын үед гишүүд монгол кинонд брэнд бүтээгдэхүүнийг хэт их сурталчилдаг гэж байсан. Би өмнөх бичлэгтээ "Product Placement" буюу "Кино реклам"-ны тухай дурьдсан. Энэ бол бусад ямар ч орны кинонд байдаг зүйл. Манайхан одооноос ашиглаж байгаа учраас хэлбэрээ хараахан олоогүй, үзэгчдийг залхааж байгаа нь үнэн. Олон хийгээд ирэхээр үзэгчдийн саналыг ч болов харгалзаад энэ байдал цэгцрэх байх. "Кино реклам"-ны талаар дэлгэрэнгүй тайлбарыг, түүхэнд хамгийн сайн болсон рекламнуудын хамт удахгүй оруулна аа.
Сүүлийн үед "Facebook"-т "Comedy Evening" гэсэн Event зарлал харагдах болоод удсан. Миний мэдэхийн 3 удаа болсон энэ үйл ажиллагааны дөрөв дэх удаагийнхад очлоо. Урьд уран бүтээлчидтэй уулзаж, ярилцаж байсан тул мэдээж төсөөлөл байсан. Харин өөрийн биеэр "Хошин оройлог"-т очсон минь дурсамжтай, зугаатай үдэш боллоо.
Эхлээд "Intuition" лаунжийг ололгүй бяцхан төөрөлдсөний эцэст ёолкны гэрлээр гоёсон модоор багцаалан орсон юм. :-) Оройлог хараахан эхлээгүй байсанд хүмүүстэй мэнд мэдэж, ярьж хөөрөх зуур "Comedy Evening"-ийн "бие халаалт" хошин видео үзүүлж эхлэв. Хөгжилтэй, инээдэмтэй тэр бичлэгүүдийг үзээд ид дундаа орж явтал XXI зууны их хотод ток тасарч, лааны гэрэлд хэсэг хормыг өнгөрүүлэх болов. Гэхдээ энэ хугацаанд уйдаагүй, Хайдав гуай хэсэг зуур хөгжилтэй яриа дэлгэж, СУИС-аас шуудай ток захиснаар бид гэрэлд гарсан юм.
Үдшийн эхний үзүүлбэр, Бокигийн Өвөрмонголын телевизийн хөтөлбөрөөр эхэлсэн. Мэдээллийн хөтөлбөр, Англи хэлний хичээл хамгийн хөгжилтэй байсан.
Түүнчлэн Астро, Боки нар бидний сайн мэдэх Vanilla Ice, Britney Spears, 50 Cent-ийн дууны монгол орчуулгыг толилуулсан нь гайхалтай. Астро дуулмагц, Боки орчуулж цугласан хүмүүс нүүрээ үрчийж, нүдээ зураас болтол инээв. =D
Дөрөв дэх удаагийн хошин оройлгийн бас нэгэн сонирхолтой үзүүлбэр нь Universe Best Songs уралдааны шилдэг оролцогч Оргил, Ганзаяа нарын дуу байлаа. Оргил Ne-Yo-гийн So Sick дууг дуулах нь үнэхээр гайхалтай. Мөн Ганзаяа I'm Yours дуулахдаа ч үгээ мартдаг имижээ гээсэнгүй. Гэхдээ бид хамтдаа дуулж, хамтдаа хөгжилдсөн.
Дараа нь тэр үдэш цугласан "ХАС" банк, UBS Music, Asuult.com болон бусад үзэгчдийн дунд авьяасаа үзүүлэх тэмцээн зарласанд "ХАС" банкны Оюунаа гэж эгчийн ярьсан онигоо шууд л түрүүлэхэд хүргэсэн. Учир нь нөгөө хоёр оролцогч нь шууд бууж өгсөн юм :P
Оройлгийн сүүлчийн үзүүлбэрийг Туяа эгч, Боки 2 "Унагалдайн мухлаг"-"Мондины мухлаг" нэртэйгээр толилуулав. Энэ үдэш Унагалдай их сахилгагүй, томоогүй байдал гаргасан. Магадгүй тэр их бухимдалтай байсан бололтой. :P
Үүнээс цааш энэ үдшийн бүх зүйлийг бичнэ гэвэл урт өгүүллэг болох байх аа. Ямартай ч миний бодлоор энэ үдэш Stand up comedy үзүүлбэр сонирхож, уран бүтээлчдийн хэлснээр элгээ эвхэртэл инээсэн. Баасан ахын төрсөн өдрийг цөөнгүй хүмүүс үргэлж клабт эсвэл аль нэг паб-д өнгөрүүлдэг. Шууд түүнийгээ орхи гэхгүй ч Хошин оройлогт ирвэл өөр өнцгөөс өөр зүйлсийг харж, нэгэн оройг өвөрмөц, зугаатай хэлбэрээр өнгөрүүлэх юм билээ.
Эхлээд "Intuition" лаунжийг ололгүй бяцхан төөрөлдсөний эцэст ёолкны гэрлээр гоёсон модоор багцаалан орсон юм. :-) Оройлог хараахан эхлээгүй байсанд хүмүүстэй мэнд мэдэж, ярьж хөөрөх зуур "Comedy Evening"-ийн "бие халаалт" хошин видео үзүүлж эхлэв. Хөгжилтэй, инээдэмтэй тэр бичлэгүүдийг үзээд ид дундаа орж явтал XXI зууны их хотод ток тасарч, лааны гэрэлд хэсэг хормыг өнгөрүүлэх болов. Гэхдээ энэ хугацаанд уйдаагүй, Хайдав гуай хэсэг зуур хөгжилтэй яриа дэлгэж, СУИС-аас шуудай ток захиснаар бид гэрэлд гарсан юм.
Үдшийн эхний үзүүлбэр, Бокигийн Өвөрмонголын телевизийн хөтөлбөрөөр эхэлсэн. Мэдээллийн хөтөлбөр, Англи хэлний хичээл хамгийн хөгжилтэй байсан.
Түүнчлэн Астро, Боки нар бидний сайн мэдэх Vanilla Ice, Britney Spears, 50 Cent-ийн дууны монгол орчуулгыг толилуулсан нь гайхалтай. Астро дуулмагц, Боки орчуулж цугласан хүмүүс нүүрээ үрчийж, нүдээ зураас болтол инээв. =D
Дөрөв дэх удаагийн хошин оройлгийн бас нэгэн сонирхолтой үзүүлбэр нь Universe Best Songs уралдааны шилдэг оролцогч Оргил, Ганзаяа нарын дуу байлаа. Оргил Ne-Yo-гийн So Sick дууг дуулах нь үнэхээр гайхалтай. Мөн Ганзаяа I'm Yours дуулахдаа ч үгээ мартдаг имижээ гээсэнгүй. Гэхдээ бид хамтдаа дуулж, хамтдаа хөгжилдсөн.
Дараа нь тэр үдэш цугласан "ХАС" банк, UBS Music, Asuult.com болон бусад үзэгчдийн дунд авьяасаа үзүүлэх тэмцээн зарласанд "ХАС" банкны Оюунаа гэж эгчийн ярьсан онигоо шууд л түрүүлэхэд хүргэсэн. Учир нь нөгөө хоёр оролцогч нь шууд бууж өгсөн юм :P
Оройлгийн сүүлчийн үзүүлбэрийг Туяа эгч, Боки 2 "Унагалдайн мухлаг"-"Мондины мухлаг" нэртэйгээр толилуулав. Энэ үдэш Унагалдай их сахилгагүй, томоогүй байдал гаргасан. Магадгүй тэр их бухимдалтай байсан бололтой. :P
Үүнээс цааш энэ үдшийн бүх зүйлийг бичнэ гэвэл урт өгүүллэг болох байх аа. Ямартай ч миний бодлоор энэ үдэш Stand up comedy үзүүлбэр сонирхож, уран бүтээлчдийн хэлснээр элгээ эвхэртэл инээсэн. Баасан ахын төрсөн өдрийг цөөнгүй хүмүүс үргэлж клабт эсвэл аль нэг паб-д өнгөрүүлдэг. Шууд түүнийгээ орхи гэхгүй ч Хошин оройлогт ирвэл өөр өнцгөөс өөр зүйлсийг харж, нэгэн оройг өвөрмөц, зугаатай хэлбэрээр өнгөрүүлэх юм билээ.
Кино урлагийн түүхийг сөхвөл 1895 онд Люмерийн ах дүүс Парисын нэгэн кафед “Уурхайчдын ажил тарлаа” гэсэн цуврал зураг бүхий дүрс үзүүлж байв. Энэ цагаас кино урлагийн цагаан толгойг эхлүүлж, хүн төрөлхтний сэтгэл зүрхэнд хоногшиж, оюун санааг хөглөх олон гайхалтай дэлгэцийн бүтээл бий болжээ. Миний бодлоор киноны үйл явдал ижил төсөөтэй, эгэлгүй ганц гээд янз бүр байх ч түүнээс үзэгчид хандан өгч буй санаа нь хамгийн чухал. Нэг удаа үзээд ойлгох кино байхад, үзэх бүрийд амьдралын өөр, өөр дүр зураг, үнэн мөнийг өгүүлэх бүтээл ч бий.
Тэгвэл энэ бүхэнд шимтэгч, кино урлагт дурлагч зуу, зуун залуутай хамт үзсэн “Step Up 3D” киноны тухай өөрийн бодлыг бичихийг хүслээ. Найруулагч Жон Чугийн эл бүтээл imdb-гээс өндөр үнэлгээ аваагүй ч, нээлтээ хийсэн даруй үзэгчдийг кино театрт урин дуудсан.
Киноны үйл явдал бүжгийн тулаан, хайр сэтгэл, сонирхол, хэвшмэл амьдралын аль нь вэ гэх сонголт, найз нөхөд дурлалт хосын харилцаанд үүсэх үл ойлголцол гээд бусад энэ төрлийн кинотой адил.
Харин киногоор бидэнд өгөх гэсэн гол санаа Люкийн хэлсэн “Born To Dance” гэсэн үгээр илэрч байна гэж бодлоо. Тэрбээр Мүүст “Зарим хүн амьдралын явцад бүжиглэж сурдаг бол, чи бүжиглэхийн төлөө төрсөн” гэж хэлдэг. Үүгээр хүн авъяас, сонирхлоо хөгжүүлж чадвал тэр чиний амьдралын зорилго болно, түүнээс хэзээ ч бүүр ухар гэсэн санааг гаргажээ. Мөн энэ киног үзсэн ямар ч залуу хүн үлбэгэр, дорой байдлаас зайлсхийж, дуртай зүйлдээ цаг гарган, түүнээсээ эрч хүч авч, эргэн тойрондоо түүнээ түгээх хүсэл дүүрэн болно гэдэгт итгэлтэй байна.
Бүжигтэй кинонд сэтгэл хөдлөлөө хөгжмийн хэмнэлд уран сайхнаар дүрслэн үзүүлэх нь нэн чухал. “Step Up 3D”-гийн бүжиг дэглэлт нь тун ч сонирхолтой. Тэр дундаа робот хөдөлгөөнтэй хэсэг, Самурай, Далайн дээрэмчдийн тулаантай хэсэг нь гайхалтай. Мөн кино театрт, хөгжмийн чихэнд наалдацтай дуугаралтыг мэдэрсэн хэн бүхэн тохитой, томоотой сууж тэсэхээргүй юм билээ.
Жүжигчдийн хувьд гол дүр Мүүсийн дүрийг бүтээсэн Адам Севанийн аав нь мэргэжлийн бүжиг дэглээч бөгөөд Адам багаасаа бүжигчин байжээ. Уилл Смит, Ти-Пейн гээд олон алдартай дуучдын клипэнд бүжиглэж байсан тэрбээр “Step Up 2” кинонд тоглосноор дэлгэцийн бүтээлд хүч үзэх болж. Рик Маламбри буюу Люк загвар өмсөгч, “Abercombie and Fitch” брэндийн нүүр царай байжээ. Харин кино урлагт хөл тавиад удаагүй байгаа нэгэн. Наталигийн дүрд тоглосон Австралийн жүжигчин Шарни Винсон телевизийн цувралд тоглож байгаад “Step Up” кинонд тоглосноор уран сайхны кинонд тоглож эхэлж байгаа.
Кино эхлэхэд Мүүс, Люкийн Nike Dunks пүүзийг хараад дагаж явснаар үйл явдал өрнөдөг. Миний бодлоор Nike брэнд киноны багтай хамтран ажилласнаар “Product Placement” буюу мэргэжлийн хэллэгээр бол “Кино реклам” байршуулсан нь амжилттай болсон байх. Одоо бүжиглэх дуртай, бүжиг сонирхдог хэн бүхний имижийг Nike Dunks бүрдүүлж чадна. Сонирхуулахад, кино рекламыг туршиж үзэх эхний оролдлогоор нэг цагийн гучин минутын кинонд Кока Кола ундааг тодорхой давтамжтайгаар гаргаж байжээ. Кино дуусмагц үзэгчид танхимаас гарч ирээд тавиурт байсан Коларуу “дайрч” байсан гэдэг.
Төгсгөлд нь хэлэхэд бид юуны төлөө төрсөн бэ? Байгаль эх бидэнд ямар авъяас хайрлаж вэ? гэдгийг олж, өөрийгөө таних нь хамгаас чухал. Чаддаг, дуртай зүйлээ хийвэл амьдрал бидэнд уйдах зав олгохгүй нь лавтай.
Хил давж аялсан өдрүүд мартагдаж, ажил гэж мунгинасан өдрүүд эрээлжлэн өнгөрч байлаа. Энэ үед найзуудын хамт амралтын өдрөө өнгөрүүлэхээр Цонжин болдог дахь Чингис хааны хөшөө болон Тэрэлжийн Аръяабалын бясалгалын сүмийг зорьсон юм.
Үүлтэй тэнгэр бүрхэж, сэрүүн салхи үлээсэн өдөр их үдийн алдад хотоос гарлаа. Замд бороо шаагиж байсан нь аялал, зугаалга хийхэд таатай байгаагүй ч нэгэнт төлөвлөсөн тул бид хурдаа нэмэн гишгэв. Машинд миний сонсох дуртай My Chemical Romance, Muse, The Kooks... эгшиглэж, андууд минь дотроо цухалдаж, өөр дуу сонсохыг хүсэвч тоглуулагчинд минь байсангүй. Цаг гаруй ярихдаа хөгжим даван орилж ч үзсэн, хөгжимд дарагдан дүмбийж ч үзсэн.
Эзэн Чингисийн хөшөө буюу Цонжин болдог дахь "Чинис хааны хөшөөт цогцолбор"-т ирэхэд үүлэн завсраар наран гялтайсанд бидний сэтгэл мөн гэгээ тусав. Түүхэнд өгүүлснээр Цонжин болдог хэмээх энэ газраас Чингис хаан ташуур олж байжээ. Угаас Монгол хүн ташуур олохыг ихэд бэлгэшээдэг тул, хөшөөт цогцолборын хойморт алтан ташуур залжээ. Мөн хажууд нь эх орныхоо нэрийг "Гиннес"-ийн номонд мөнхөлсөн, дэлхийн хамгийн том монгол гутлыг байрлуулсан нь бахархал сэтгэл төрүүлж байв.
Цогцолборын нэгдүгээр давхарын гол хэсэг цэлгэр бөгөөд сэлүүхэн аж. Харин шатаар буумагц Хүрэл зэвсгийн үеийн музей бий. Монголчуудын эдэлж, хэрэглэж байсан хүрэл аяга, бас, хутга, мэс, тэмдэг гээд олон төрлийн үзмэрийг дэлгэн тавьсан нь сонирхолтой. Мөн амралтын өрөөнүүд нь тохилог бөгөөд ханандаа монгол угсааны хаадын хөргийг залсан нь алжаал тайлангаа, амрах, эргэцүүлэх боломж олгов.
Музейд зочилоод эргэж дээш гарч ирвэл монгол ноолуур, арьс ширээр хийсэн хувцас, хэрэглэлийн дэлгүүр бий. Мөн эртний баатрын өмсгөлтэйгээр дурсгалын зураг татуулж ч болно. Цогцолборын хоёрдугаар давхарт зоогийн газар байрлана. Энэ удаад хоолны талаар сонирхолгүй, цахилгаан шатанд сууж дээш гарсан юм. Нэгэн жижиг танхимд телевизээр цогцолборын танилцуулга дүрс бичлэгийг үзүүлдэг аж. Хэсэг сонирхоод, дахиад дээш гарахад эзэн Чингисийн хөшөөний оройд ирнэ. Гайхалтай нарийн хийц нь олныг алмайруулж байв. Чингис хааны эх бие, дээлийн нугалаа бүү хэл эмжээрний хээг ч нямбай гаргажээ. Эргээд харвал Цонжин болдогийн тал харагдаж, цээж дүүрэн амьсгалахад агаарын сайхан нь нэн таатай.
Цогцолборт зайлшгүй үзэх, хийх ёстой зүйлс гэвэл энэ. Мэдээж хамт олон, найз нөхөдтэйгээ яваа бол өмнө талбайд налайх гээд хийх зүйл юу мундахав. Гадаа зоогийн газарт хооллож, шонхор шувуутай "хийморлиг"-оор зургаа авахуулах гээд юу ч хийсэн болно.
Цогцолборын сүрлэг хаалгаар гаран дараачийн зогсоол руу хурдаллаа. Тэрэлж Үндэсний Соёл амралтын хүрээлэн дэхь хамгийн эхний зогсоол нь домогт мянган ламын агуй. Ам дамжсан яриагаар бол хэлмэгдүүлэлтийн үед энэ агуйд олон тооны лам нар хорогдож, амь гарсан аж. Тиймийн учир Мянган ламын агуй гэж нэрлэжээ. Одоо бодоход энэ хадан хавцалд мянган хүн бүү хэл 10 хүн багтахад хэцүү. Агуйн дэргэд хөлсөөр морь унуулах хүмүүс бий. Нэг мордоод ойрхон явахад 5000 төгрөг гэнэ. Гэхдээ сайн "ярьвал" хэдээр унахаа таны авьяас мэднэ.
Эндээс хөдлөөд өртөөлсөн дараагийн газар бол мөн домогт Мэлхий хад. Алсаас хармагц яст мэлхийн дүрстэй энэ хадны өвөрмөц тогтоц дотоод, гадаадын жуулчдын анхаарлыг татдаг. Хаданд авирах нь нэг төрлийн дасгал болоод сайхан байсан. Түүнчлэн тэмээн дээрээс нар хэр ойрыг эндээс мэдэж болно.
Мэлхий хадыг үзэхэд нэг их удахгүй тул цааш Аръяабалын бясалгалын сүм рүү явлаа. Шороон замаар сүмийн үүд хүрэхэд зам нь тийм ч таатай биш. Гэхдээ ариун дагшин газарт сайныг бодоод явахад хүрэх замд саад үгүй байлгүй дээ. Яг бясалгалын сүмд очиход машинаа доор үлдээгээд дээш ууланд авирна. Хадан дунд моддын дунд алхаж, дүүжин гүүрээр зорчоод сүмийн хаяанд ирэв. Бурханы оронд хүрэхийн тулд 108 шатаар өгсөх хэрэгтэй ба үүний урьд өөрийн амьдарч буй орчлонгийн 8 харанхуйгаас гэтлэх хэрэгтэй. Энэ бүгдийг бэлгэдэн 116 шат хийжээ. Мөн эдгээр нь доороосоо нарийн байгаад дээшлэх тутамд өргөснө. Сүмийн дээр гарч урагш хараад байгалийн үзэсгэлэнг бахдан зогслоо. Бид хотоосоо гадагш 50-иадхан км яваад ингэж амарч чадна гэхээр сайхан санагдаж байв.
Аръяабалын сүм нь монголд хоёр байдаг бясалгалын сүмийн нэг юм. /Нөгөө нь Төвхөний хийд/ Эл сүмийг байгуулаад удаагүй ч, өдгөө олны хөлийн газар болж, хүсэл, зоригоо даатгадаг нэгэн төв болсон гэлтэй. Ер нь бурхан, номын газар байгуулахад газар нь догшин байх хэрэгтэйн учир хадан хөндийдөө 99 шовх үзүүртэй эл нутгийг сонгожээ. Түүнчлэн хадан дээр маанийн зургаан үсгийг сийлэн хийсэн нь ур ухаан, хөдөлмөр шингэсэн бүтээл болсон нь харагдана.
Ийнхүү явсаар үдшийн бүрийд хотын бараа харсан юм. Урьд нь энэ чиглэлээр олон явсан ч жуулчдын хөтөч хийснээс, өөрөө жуулчин болж явсан удаагүй. Хааяа ч гэсэн орчноо сольж, идэвхитэй амрах нь сайхан санагдсан тул үүнийг уншигч Та ч бас ингэж аялаарай. =D
Үүлтэй тэнгэр бүрхэж, сэрүүн салхи үлээсэн өдөр их үдийн алдад хотоос гарлаа. Замд бороо шаагиж байсан нь аялал, зугаалга хийхэд таатай байгаагүй ч нэгэнт төлөвлөсөн тул бид хурдаа нэмэн гишгэв. Машинд миний сонсох дуртай My Chemical Romance, Muse, The Kooks... эгшиглэж, андууд минь дотроо цухалдаж, өөр дуу сонсохыг хүсэвч тоглуулагчинд минь байсангүй. Цаг гаруй ярихдаа хөгжим даван орилж ч үзсэн, хөгжимд дарагдан дүмбийж ч үзсэн.
Эзэн Чингисийн хөшөө буюу Цонжин болдог дахь "Чинис хааны хөшөөт цогцолбор"-т ирэхэд үүлэн завсраар наран гялтайсанд бидний сэтгэл мөн гэгээ тусав. Түүхэнд өгүүлснээр Цонжин болдог хэмээх энэ газраас Чингис хаан ташуур олж байжээ. Угаас Монгол хүн ташуур олохыг ихэд бэлгэшээдэг тул, хөшөөт цогцолборын хойморт алтан ташуур залжээ. Мөн хажууд нь эх орныхоо нэрийг "Гиннес"-ийн номонд мөнхөлсөн, дэлхийн хамгийн том монгол гутлыг байрлуулсан нь бахархал сэтгэл төрүүлж байв.
Цогцолборын нэгдүгээр давхарын гол хэсэг цэлгэр бөгөөд сэлүүхэн аж. Харин шатаар буумагц Хүрэл зэвсгийн үеийн музей бий. Монголчуудын эдэлж, хэрэглэж байсан хүрэл аяга, бас, хутга, мэс, тэмдэг гээд олон төрлийн үзмэрийг дэлгэн тавьсан нь сонирхолтой. Мөн амралтын өрөөнүүд нь тохилог бөгөөд ханандаа монгол угсааны хаадын хөргийг залсан нь алжаал тайлангаа, амрах, эргэцүүлэх боломж олгов.
Музейд зочилоод эргэж дээш гарч ирвэл монгол ноолуур, арьс ширээр хийсэн хувцас, хэрэглэлийн дэлгүүр бий. Мөн эртний баатрын өмсгөлтэйгээр дурсгалын зураг татуулж ч болно. Цогцолборын хоёрдугаар давхарт зоогийн газар байрлана. Энэ удаад хоолны талаар сонирхолгүй, цахилгаан шатанд сууж дээш гарсан юм. Нэгэн жижиг танхимд телевизээр цогцолборын танилцуулга дүрс бичлэгийг үзүүлдэг аж. Хэсэг сонирхоод, дахиад дээш гарахад эзэн Чингисийн хөшөөний оройд ирнэ. Гайхалтай нарийн хийц нь олныг алмайруулж байв. Чингис хааны эх бие, дээлийн нугалаа бүү хэл эмжээрний хээг ч нямбай гаргажээ. Эргээд харвал Цонжин болдогийн тал харагдаж, цээж дүүрэн амьсгалахад агаарын сайхан нь нэн таатай.
Цогцолборт зайлшгүй үзэх, хийх ёстой зүйлс гэвэл энэ. Мэдээж хамт олон, найз нөхөдтэйгээ яваа бол өмнө талбайд налайх гээд хийх зүйл юу мундахав. Гадаа зоогийн газарт хооллож, шонхор шувуутай "хийморлиг"-оор зургаа авахуулах гээд юу ч хийсэн болно.
Цогцолборын сүрлэг хаалгаар гаран дараачийн зогсоол руу хурдаллаа. Тэрэлж Үндэсний Соёл амралтын хүрээлэн дэхь хамгийн эхний зогсоол нь домогт мянган ламын агуй. Ам дамжсан яриагаар бол хэлмэгдүүлэлтийн үед энэ агуйд олон тооны лам нар хорогдож, амь гарсан аж. Тиймийн учир Мянган ламын агуй гэж нэрлэжээ. Одоо бодоход энэ хадан хавцалд мянган хүн бүү хэл 10 хүн багтахад хэцүү. Агуйн дэргэд хөлсөөр морь унуулах хүмүүс бий. Нэг мордоод ойрхон явахад 5000 төгрөг гэнэ. Гэхдээ сайн "ярьвал" хэдээр унахаа таны авьяас мэднэ.
Эндээс хөдлөөд өртөөлсөн дараагийн газар бол мөн домогт Мэлхий хад. Алсаас хармагц яст мэлхийн дүрстэй энэ хадны өвөрмөц тогтоц дотоод, гадаадын жуулчдын анхаарлыг татдаг. Хаданд авирах нь нэг төрлийн дасгал болоод сайхан байсан. Түүнчлэн тэмээн дээрээс нар хэр ойрыг эндээс мэдэж болно.
Мэлхий хадыг үзэхэд нэг их удахгүй тул цааш Аръяабалын бясалгалын сүм рүү явлаа. Шороон замаар сүмийн үүд хүрэхэд зам нь тийм ч таатай биш. Гэхдээ ариун дагшин газарт сайныг бодоод явахад хүрэх замд саад үгүй байлгүй дээ. Яг бясалгалын сүмд очиход машинаа доор үлдээгээд дээш ууланд авирна. Хадан дунд моддын дунд алхаж, дүүжин гүүрээр зорчоод сүмийн хаяанд ирэв. Бурханы оронд хүрэхийн тулд 108 шатаар өгсөх хэрэгтэй ба үүний урьд өөрийн амьдарч буй орчлонгийн 8 харанхуйгаас гэтлэх хэрэгтэй. Энэ бүгдийг бэлгэдэн 116 шат хийжээ. Мөн эдгээр нь доороосоо нарийн байгаад дээшлэх тутамд өргөснө. Сүмийн дээр гарч урагш хараад байгалийн үзэсгэлэнг бахдан зогслоо. Бид хотоосоо гадагш 50-иадхан км яваад ингэж амарч чадна гэхээр сайхан санагдаж байв.
Аръяабалын сүм нь монголд хоёр байдаг бясалгалын сүмийн нэг юм. /Нөгөө нь Төвхөний хийд/ Эл сүмийг байгуулаад удаагүй ч, өдгөө олны хөлийн газар болж, хүсэл, зоригоо даатгадаг нэгэн төв болсон гэлтэй. Ер нь бурхан, номын газар байгуулахад газар нь догшин байх хэрэгтэйн учир хадан хөндийдөө 99 шовх үзүүртэй эл нутгийг сонгожээ. Түүнчлэн хадан дээр маанийн зургаан үсгийг сийлэн хийсэн нь ур ухаан, хөдөлмөр шингэсэн бүтээл болсон нь харагдана.
